Oświetlenie obiektów architektonicznych ma na celu ukazanie obiektu w rzeczywistym kształcie i kolorycie oraz wydobycie szczegółów widoku. Aby jak najlepiej pokazać rzeczywistość ze wszystkimi szczegółami, niezbędne jest wykorzystanie światła sztucznego, w miarę możności zbliżonego do światła naturalnego. Oświetlenie działa wybiórczo i z całej przestrzeni wydobywa tylko niektóre elementy, resztę pozostawiając niewidoczną. Jak najlepiej oświetlić zabytek?
Uwarunkowania wynikające z przedmiotu oświetlenia
Oświetlenie zabytków i obiektów architektonicznych nie polega na wykorzystaniu siły oświetlenia, ale na umiejętności wydobycia wizualnych walorów form architektury. Oznacza to przede wszystkim zaakcentowanie charakterystycznych elementów budynku, takich jak podcienia, kopuły, wejścia oraz wydobycie charakterystycznych cech stylowych. Każdy budynek jest inny – różnice mogą wynikać z gabarytów, ukształtowania bryły, stylu, usytuowania, otoczenia. Czynniki te wpływają na wybór sposobu iluminacji i konieczność zastosowania indywidualnego sposobu oświetlania różnych budynków, a nie powielanie jednakowego schematu. Wykorzystanie iluminacji powinno również wydobyć niematerialne wartości architektury. Musi wydobyć jego aktualną treść społeczną oraz wydobyć niematerialne, oryginalne treści indywidualne, związane z obiektem. Światłem podkreślić można na przykład herb, figury świętych na fasadzie lub hełm wieży. Do oświetlenia obiektów monumentalnych, najlepiej nadaje się światło zalewowe, rzucone na całość obiektu lub na jego strukturalne części. Światło punktowe może odgrywać rolę uzupełniającą – przy jego pomocy, dobierając źródła światła, można wydobyć plastyczne i rzeźbiarskie walory architektury, zwłaszcza historycznej.
Kryteria doboru oświetlenia
Dobre oświetlenie budynku musi spełniać kilka kryterium. Przede wszystkim, nie może przeszkadzać osobom przebywającym wewnątrz budynku i drażnić wzroku. Dodatkowo obiekt musi być podświetlony w taki sposób, by światło ukrywało jego niedoskonałości, a podkreślało atrakcyjne szczegóły. Odpowiednie wyeksponowanie budynków wymaga przemyślanego oświetlenia, dlatego dobrym rozwiązaniem jest wcześniejsze przygotowanie odpowiedniego projektu. Należy wziąć w nim pod uwagę kryteria techniczno-ekonomiczne źródeł światła, wybór dopasowanych opraw oświetleniowych, miejsce i sposób ich montażu, zasilanie oraz system sterowania. Właściwe ustawienie kątów świecenia decyduje o odbiorze budynku. Przy pomocy systemu sterowania można codziennie o tej samej godzinie osiągnąć ten sam efekt podświetlenia. Przygotowując projekt oświetlenia zewnętrznego zabytku należy pamiętać, że należy go skonsultować z konserwatorem zabytków.
